Uit: 2004, USA
Regie: Wes Anderson (The Royal Tenenbaums The Darjeeling Limited)
Met: Bill Murray, Owen Wilson, Anjelica Huston, Cate Blanchett, Seymore Cassel, Jeff Goldblum, Willem Dafoe, Michael Gambon, Seu Jorge, Bud Cort
Synopsis: Nadat zijn duikbuddy door een zeemonster is opgeslokt, besluit diepzeeverkenner Steve Zissou (Bill Murray) nog een laatste expeditie op te zetten om deze Jaguar Shark te vernietigen.
Steve Zissou is een vrijbuiter die zijn passies achtervolgt zonder te letten op de gevolgen. Of dat nu gaat om diepzeeavontuur, vrouwen of publiciteit. Hij is het jongetje dat niet wil opgroeien dat in alle films van regisseur Wes Anderson terugkomt. De aanleiding van Zissou's nieuwste expeditie is de brute dood van zijn ouwe duikmaat Esteban. Maar de beelden in de documentaire doen vermoeden dat de wraakzuchtige taal van Zissou gespeeld is. Zelfs zijn crew vraagt zich af wat er op de zeebodem gebeurd is. De door Murray gespeelde maritiem onderzoeker is dan ook een parodie op een egomaan documentairemaker met te weinig talent op zijn vakgebied die alles ondergeschikt maakt aan zijn werk.
Het is een groot kind dat zijn eigen clubje heeft opgericht waarin hijzelf het middelpunt kan zijn. Alle personages worden door hem uitgerust met rode wollen mutsjes en vaalblauwe kleding. Op hun beurt is de bemanning van het type dat mokkend in een hoekje gaat staan wanneer ze niet voor een expeditie van team Zissou worden uitgekozen. Net als in de vorige films van Anderson hebben de karakters geen complexe zielenroerselen. Zissou leeft een jongensboekfantasie over een diepzee onderzoeker, compleet met Italiaanse landhuizen en kustdorpjes, watervliegtuigen, duikboten en helikopters. Dit vormt de basis voor vele visuele en orale terzijdes die handelsmerk zijn van Anderson. Zoals Zissou die het gekapseisde schip van zijn aartsrivaal beklimt voor een fotomoment of de discussie over de basisuitrusting van de bemanning waarbij de stagiaires, die meegaan voor studiepunten, aan het kortste eind trekken: "do all the interns get Glocks?" - "No, they have to share one."
Wel zijn de personages trouw aan een bepaald basiscomplex dat zich op onconventionele wijze manifesteert in hun gedrag. Jammer genoeg heeft dit in al Anderson's films vrijwel alleen betrekking op het accepteren van de lasten en lusten dat volwassenheid met zich meebrengt. Ned Plymton is een piloot uit Kentucky gespeeld door Wilson. Wanneer hij Zissou voor het eerst ontmoet, stelt hij zich voor als "possibly his son". Al snel is Zissou's ego zo gestreeld dat hij Ned meevraagt op zijn volgende expeditie en Ned zijn naam uitleent: Kingsley 'Ned' Zissou. Omdat hij de man hoog op een voetstuk heeft staan en deze weigert daaraf te komen, lukt het Ned niet om de gewenste vader-zoon band aan te halen. Ten einde raad vraagt hij midden in het schieten van een spannende onderwaterscène aan Steve of het een goed moment is om hem met "dad" aan te spreken. De lompe Zissou zegt dan dat een bijnaam een goed idee is maar heeft liever het hippere "Stevesy".
Het is allemaal zeer herkenbaar voor de liefhebbers van Wes Anderson die met zijn fantastische productie design inmiddels herkenbaar is geworden als het Coca-Cola logo. In zijn debuutfilm, Bottle Rocket, spoort hoofdpersoon Dignan (Owen Wilson) zijn onnozel team van breke-benen in uniforme overalls aan tot een roofoverval dat gedoemd is te mislukken. In een soortgelijke scene is Zissou meer succesvol wanneer hij zijn troepen, in duikuitrusting, voorgaat om één van zijn mannen uit de handen van een piratenbende te bevrijden. The Life Aquatic borduurt echter verder op de weg ingeslagen met The Royal Tenenbaums: 'het jongetje met de midlifecrisis'. Jammer want Bottle Rocket en Anderson's beste film tot nu toe, Rushmore, diepten meer driedimensionale karakters uit.
Met iedere film raken de dromers nog meer gevangen in hun obsessie en verliezen daarmee hun levenskracht. In Rushmore is het nog kalverliefde dat strijdt om de gunsten van een vrouw. In Tenenbaums vraagt de hoofdpersoon al om een laatste kans. In The Life Aquatic is dat station ver gepasseerd, er zijn slechts brokstukken over in het leven van Zissou. Hij komt alleen tot leven wanneer hij opzoek is naar wraak, nieuwe fondsen of een gekidnapte accountant. Symptomatisch is het moment na de eerste ontmoeting met Ned. Zissou staat alleen op het voordek terwijl hij de verte in staart. Dit is echter geen The Great Gatsby. Zissou is te weinig een karakter om naar een groen lichtje te kunnen staren. De scène toont op pijnlijke wijze de tekortkomingen van deze film wat herhaald wordt aan het slot. Zoals in elke Anderson film is dat een slow motion shot van het ensemble. Maar dit keer voelt het niet echt. De triomfantelijke uittocht van de screening van Zissou's laatste film waarbij hij zijn (op de Oscar lijkende) prijs op de trappen laat staan om symbolisch een jongetje op de schouders te nemen, voelt geforceerd. Zissou laat zijn obsessie, erkenning als documentaire maker voor wat het is en richt zich op vriendschap en het familieleven.
Toch winnen de positieve elementen het ruimschoots van de negatieve. Het geheel mag dan niet de pit uit de vorige films resoneren, wat wellicht verklaard wordt doordat Owen Wilson nu voor het eerst niet meeschreef aan deze Wes Anderson film, maar de hele cast is wel in topvorm. De door hen neergezette karikaturale wezens stralen een warmte uit die ook de vorige films geschikt maakte voor vele kijkbeurten. Dit zorgt er samen met de prachtig art direction en een geïnspireerde score met Portugese Bowie muziek voor dat het uitkijken is naar de DVD uitgave van The Criterion Collection (dat Rushmore en The Royal Tenenbaums ook al in een prachtige box heeft uitgegeven). Om de film talloze malen te herzien en telkens weer verwonderd details te ontdekken die je voorheen ontglipt waren.
Het fenomeen Wes Anderson is typisch zo'n regisseur die is begonnen met eigenzinnige films, hierdoor een cultstatus verwierf, en vervolgens een household name werd waardoor hij steeds grotere films kon maken. Vaste factoren in zijn producties zijn Bill Murray en oude studievriend Owen Wilson, wiens carrières de laatste jaren in zekere zin een zelfde ontwikkeling doormaakten. Murray, begonnen als één van de vele Saturday Night Live komieken die zich op film stortte, speelde in de jaren daarna in evenveel verdienstelijke films als flops. Maar Murray is de status van al zijn SNL collega's van weleer inmiddels flink ontgroeid en mag zich in zijn nadagen op hetzelfde plateau als Jim Carrey en Tom Hanks begeven. En ook Owen Wilson is langzamerhand een gevestigd acteur aan het worden. Opvallend is overigens dat dit de eerste Wes Anderson is die niet mede door Owen Wilson is geschreven. Co-schrijver van Life Aquatic is de onbekende Noah Baumbach.
En zo staan niet de minste acteurs te trappelen om naast Murray en Wilson in deze Anderson te mogen spelen: kersverse oscarwinnares Cate Blanchett, Anjelica Huston, Willem Dafoe en Jeff Goldblum. Ze vertolken rollen die qua grotesque-heid doen denken aan de karakters van de films van de Coen brothers. Wat erg bewonderenswaardig is, is dat Wes Anderson ondanks het succes geen centimeter afwijkt van zijn geheel eigen stijl van film maken en verhaal vertellen. Het blijven, ondanks het hoge budget, bizarre films om naar te kijken met een type humor die je 'vat' of niet. Het verhaal van The Life Aquatic with Steve Sizou is even gestoord als de titel zelf en het heeft weinig zin om dat hier uit te gaan leggen. Ergens heeft het iets weg van een jongensavonturenboek waarin allerlei spannende avonturen in verre oorden worden beleeft. Maar tegelijkertijd lijkt het ook weer op een parodie op een biopic over iemand als Jacques Cousteau.
Maar de inhoud van het verhaal doet eigenlijk weinig ter zake. Waar het om gaat is of je je laat meevoeren in deze bizarre wereld van Anderson met bizarre grappen. Als dat je lukt, beleef je een geweldige trip door de ogen van de legendarische Steve Sizou en zijn team, in Anderson's beste film tot nu toe.
Beste filmfanatici,
Er is bij de oscars altijd dat gevoel dat ze een paar briljante films helemaal over het hoofd hebben gezien. Maar als de oscars eerlijk waren geweest dan hadden Hitchcock en Scorcese allang een aantal van die beeldjes gestaan. Of Wes Anderson daar ook ooit in de prijzen zal vallen waag ik te betwijfelen.
Maar wat denk jij VW, was het oscar material?