Uit: 2002, USA/New Zealand
Regie: Peter Jackson (LotR: The Fellowship of the Ring, LotR: The Return of the King, King Kong)
Met: Elijah Wood, Ian McKellen, Viggo Mortenson, Christopher Lee, Hugo Weaving, Orlando Bloom
Inhoud: Nu Boromir gedood is en het gezelschap uitelkaar geslagen moeten Sam en ringdrager Frodo alleen verder richting Mordor. Ze krijgen hulp uit onverwachte hoek. De overige reisgenoten raken in een immense strijd verwikkeld om de mensen van het volk van Rohan te beschermen tegen de machtige Uruk-Hai.
Aan het einde van het eerste deel is het gezelschap van de ring in meerdere delen uiteengevallen. Dit leidt in het tweede deel van de Lord of the Rings trilogie tot het uitwerken van een aantal min of meer losstaande lotgevallen. Tolkien werkte deze verhaallijnen in zijn boek één voor één af, maar dat is filmisch moeilijk te realiseren. Daarom heeft regisseur Peter Jackson ervoor gekozen om de avonturen elkaar af te laten wisselen.
Zo kan een bloedige veldslag worden onderbroken voor een rustige boswandeling met de ent Boombaard. En dit is niet echt bevorderlijk voor de spanningsboog. Dat is een probleem in The Lord of the Rings: The Two Towers. Nergens word je helemaal opgeslokt door het verhaal. Het eerste deel is zo meeslepend omdat er zich een nieuwe wereld ontvouwt, die voor de kijker net zo nieuw en verrassend is als voor Frodo, die zijn geboortegrond nooit heeft verlaten. Dit biedt een enorm identificatiepunt dat in het tweede deel node gemist wordt.
Dat wil niet zeggen dat er niets te genieten valt. Met name de ringdrager van weleer, Gollum, die in ernstige mate lijdt onder schizofrene aanvallen is een vreugde voor het oog en oor. Hij moet Frodo en Sam naar de poorten van Mordor leiden, maar wordt verscheurd door het verlangen om de ring weer te bezitten. Hoewel Sam geen enkel vertrouwen in dit gluiperige wezentje stelt heeft Frodo duidelijk een zwak voor hem. Frodo bezwijkt namelijk in toenemende mate onder de verantwoordelijkheid van het dragen van de ring en beseft dat Gollum in vroeger tijden onder dezelfde, immense druk heeft gestaan en toen is bezweken.
In dit deel zijn er ook de steelse blikken. Tijdens het lezen van het boek is me nooit iets dergelijks opgevallen, maar in the Two Towers hangt de liefde in de lucht. Sam en Frodo mogen elkaar, net als aan het einde van de eerste film, weer erg kameraadschappelijk toespreken. Ook Aragorn en Arwen hebben een soort van contact, ondanks dat ze vele kilometers van elkaar verwijderd zijn. Dat is de reden dat nieuwe schone Eowyn zich ook illusies mag maken bij zijn aanblik. En wat is Legolas in dit deel opvallend aardig voor diezelfde Aragorn? Laten we het erop houden dat in Midden-Aarde de vriendschappen erg hecht zijn en er gelukkig geen ruimte is voor hedendaags cynisme.
“Its call wasn’t as strong last year. The Orcses and Elfses have so much more life in them this year. New wizardsss have become more powerful. We thinks Master Jackson can be false, though. We hates that, hate it. We do not trusts this bearded Hobbit, this tricking wizard. He should reveal more of the power, give it to us…for save keeping. But we are patient, we can wait another year. Next time the Hobbitses will not be so lucky. We shall be reunited with our pre-ciou-sss.”
Tot zo ver de transcriptie van een stukje gesneuveld materiaal, kijk ernaar uit op de extra special edition 3-year-anniversary DVD. Wellicht kan je je mijn stukje van vorig jaar over ‘The Fellowship’ nog herinneren. Die film kreeg de volle laag en daar was niet iedereen (misschien wel niemand) het mee eens. Ik keek dan ook niet zo uit naar dit vervolg als naar bijvoorbeeld ‘The Matrix II’ of ’Charlie’s Angels II’ (echt waar, McG rules!). De fans die niet op een zuur stukje zitten te wachten, kan ik gerust stellen; ik heb me behoorlijk vermaakt met dit vervolg. Regisseur Jackson verliest dit keer minder tijd en vaart met karakterloze close-ups van de personages en laat de epiek van het verhaal zijn werk doen.
Hoewel, je kunt het ook omdraaien. Misschien begint de grootsheid van dit project pas deze tweede film tot me te spreken. Is het nu makkelijker me te identificeren met de sympathieke maar vlakke personages. Naar mate de films hun climax naderen, ze zijn los eigenlijk niet te beoordelen, worden de karakters aaibaarder. Vergelijk het met het effect dat optreedt met het dagelijks kijken naar de bewoners van een Big Brother huis. Hun voorspelbaarheid voelt vertrouwd en bevestigd onze band met hen. Aragorn domineert deze film en ontwikkelt zich van mysterieuze loner tot krachtige held. Sam en Frodo doen me aan het eind van de film nog twijfelen over de aard van hun vriendschap maar hun zwerftocht en interactie met Gollum is één van de interessantste ontwikkelingen in de film. Gollum is niet alleen mijn favoriete karakter maar ook die van een groot deel van de Tolkien fans. De zorg die de makers aan dit CGI figuur hebben besteed is terecht en gelukkig geslaagd. Hij is gevaarlijk, afstotelijk en onbetrouwbaar gebleven en niet verandert in Disney knuffelmerchandise. Ondanks deze positieve ontwikkelingen kan ik de clowneske sidekick rol van de dwerg Gimli maar slecht verdragen. Leuke slapstick komedie is nooit zo zelfbewust als bij deze hamerslingerende dwerg. Telkens moet hij voor ‘comic relief’ zorgen. Zijn onleuke bravoure en gestuntel lijken overbodige excuses voor het feit dat het zo’n donker verhaal is.
Terugbladerend in het boek valt op dat Tolkien de verhalen van de in drieen gesplitste groep bijna achter elkaar vertelt terwijl Jackson de verhalen door elkaar mixt. Een goede keus, het houdt de spanning er in, ook bij de minder enerverende delen zoals Merry en Pippin die bijna de hele film in een pratende boom (Ent) zitten. Ze zouden die acteurs een film lang op het toilet zetten, het zal ze weinig donderen, zoveel exposure als met deze films zullen ze hun hele verdere acteercarrière niet meer bij elkaar spelen. Het snel switchen tussen verhaallijnen kan een modern publiek (in tegenstelling tot Tolkien’s tijdgenoten) makkelijk aan maar een uur lang de belegering van Helm’s Deep tonen is een groot risico. Het doet weinig doet voor de balans van het verhaal maar indrukwekkend is het wel. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat dit beter verfilmd had kunnen worden. Jackson dient het een stuk smakelijker op dan de droge stijl die Tolkien hanteerde. De verbetenheid en onzekerheid in slot Helm’s Deep, de onverwachte hulp van het Elfenleger, een niet aflatende stormloop van 10.000 Uruk-hai, stuk voor stuk momenten waarbij je alles om je heen vergeet. De make-up en special effects zijn grote klasse zodat het speeksel van de kwijlende Orcs tegen de camera spat.
In de categorie gemiste kansen wil ik dit keer Howard Shore nomineren. Even lijkt het erop dat we ook een prachtig ingetogen score voorgeschoteld krijgen wanneer de openingsscène terugkeert naar Gandalf’s gevecht met Balrog. Schitterend in beeld gebracht valt Gandalf met veel vuurgeweld tot in de diepste gewelven van de berg. Dit wordt aanvankelijk begeleid door een gespannen, ingetogen melodie van Shore om daarna weer snel aan te zwellen tot de gebruikelijke bombast die de meeste avonturenfilms typeert. Jammer. Zoek je naar een verklaring van alle symboliek en betekenis achter de film dan had je dit stuk ook wel kunnen overslaan. De boeken heb ik ooit wel gelezen maar echt thuis in de Tolkien canon ben ik niet. Deze mix van mythe, goed en kwaad, religie en heldendom boeit mij ook te weinig. Bovendien kan je daarvoor terecht op de vele internet fansites. Voor mij is de betekenis, in dit geval, ondergeschikt aan het vermaak. Wat dat betreft haalt regisseur Jackson bij mij met dit deel een voorschot op zijn gelijk.
Beste geheelonthouders,
Fijn dat jullie er allemaal weer zijn! We hebben nog wat liggen van 2002 maar de houdbaarheidsdatum is groot. Tweeduizenddrie is alweer uit de startblokken en LePaulski en ik komen maar weer traag op gang. Onze eerste film moeten we nog samen gaan kijken terwijl de eerstvolgende afspraak het aanmoedigen van Barney op weg naar de halve finales behelst. Toch zullen we snel aan de bak moeten; de TOP 2002’s, het Rotterdam FF en de Oscar’s komen weer in sneltreinvaart op ons af. Net als Bond, de nieuwe Scorsese, nieuwe PT Anderson engazomaardoor.
LePaulski, you’re driving shotgun.