Uit: 2001, USA
Regie: Tim Burton (Sleepy Hollow, Big Fish, Sweeney Todd)
Met: Mark Wahlberg, Tim Roth, Helena Bonham Carter, Kris Kristofferson
Na ons vorig jaar getrakteerd te hebben op de Headless Horseman (Christopher Walken) uit Sleepy Hollow tovert Tim Burton ook nu weer één van de meest tot de verbeelding sprekende ‘baddies’ van het jaar uit de hoed, apengeneraal Thade (Tim Roth). Zijn plan om een remake te maken van de legendarische SciFi (1968) met Charlton Heston viel natuurlijk slecht bij de fans maar maakte ook verschrikkelijk nieuwsgierig. De film blijkt een spectaculair vormgegeven maar moralistisch oubollige actieflic te zijn geworden. Astronaut Mark Wahlberg crashlandt op de apenplaneet nadat hij door een galactische storm in de Tijd vooruit is geslingerd. Nauwelijks aan zijn zinkende capsule ontsnapt wordt hij, samen met een groepje verwilderde mensen, tot slaaf gemaakt door de overheersende apen. In de apenstad ontsnapt hij weer met de hulp van de dochter van de senator naar de verboden zone. Daar aangekomen komt hij achter het geheim van de apenplaneet. Hij overwint de apenlegers met behulp van de mensenstammen, die in hem de messiahs zien. Een vreedzaam samenleven tussen de twee rassen lijkt gewaarborgd. Wahlberg zelf ontsnapt nog van de planeet om op aarde in een soort dubbele plottwist terecht te komen.
Wie na het lezen van deze synopsis een gaap moet onderdrukken kan ik geen ongelijk geven. Burton weet weinig toe te voegen aan het concept en verrassende einde van het origineel. Het publiek van tegenwoordig is veel gewend en zal ook nu niet meer wakker liggen van Heston’s ontdekking in ’68. Waar Burton had kunnen -en gezien zijn reputatie had moeten scoren- is de verhouding tussen Aap en Mens. Denk je eens in, intelligente apen die kunnen praten en de mens overheersen, een rijk en potentieel concept. Burton kan echter niet voorkomen dat we uiteindelijk kijken naar mensen die apen spelen, die op hun beurt weer ‘mensje’ spelen. Vertederend als kinderen die vadertje-moedertje spelen maar serieus nemen kunnen we ze niet. Wat overblijft is een politiekcorrecte moraalpudding over racisme, dierenmishandeling en slavernij dat het midden houdt tussen The Gladiator, Amistad en Free Willy.
Een tegenvaller dus voor degenen die voor Burton komen. De man die, naar eigen zeggen en naar zijn films te oordelen, gefascineerd is door de ‘odd-one-out’ en de hypocriete maatschappij daar omheen, heeft zich kunnen uitleven op de productie met huiscomponist Danny Elfman en Make-up Guru Rick Baker. Beestachtig realistisch komt met name Thade uit de verf als wraaklustig krijger. Helaas laat hij de rest achter in het land der karikaturen. Niet getreurd, Burton heeft wel vaker geflirt met het fenomeen kaskraker (zo sloot hij het niet uit om Batman 3 ook te regisseren) en komt altijd terug. Vreemder en persoonlijker dan ooit.
LePaulski
In 1963 verscheen het boek ”La Planete des Singes” (Apenplaneet) van auteur Pierre Boulle. Hierin verwoordt de schrijver het idee van een maatschappij waarin de rollen zijn omgedraaid: de apen zijn dominant aan de mens. Boulle houdt de mens een spiegel voor die tot op de dag van vandaag beklijkt. Het boek leidde tot een onvermijdelijke film in 1968, tot 4 vervolgfilms, tekenfilms en TV-series. Verdomd als het niet waar is, er is zelfs een Suske en Wiske album aan gewijd (De Apekermis). In de jaren negentig is haar invloed merkbaar in bijvoorbeeld het werk van rapgroep Da Lench Mob. Onder de hoede van Ice Cube komen zij tot twee cd’s (Guerillas in tha mist, Planet of da apes) waarin het lot van de apen wordt gelijkgesteld aan die van de zwarte stedeling.
Waar de film Planet of the Apes uit 1968 sterke afwijkingen ten opzichte van het boek vertoont is regisseur Tim Burton teruggegaan naar de bron. Toch leidt dit niet tot een geslaagde film. In deze versie gaat astronaut Leo Davidson (Mark Wahlberg) tijdens een ruimtevlucht op onderzoek uit als er vreemde signalen worden opgepikt . Hij strandt op een planeet waar meerdere verschillende soorten apen (Gorilla’s, Chimpanzees en Orang Oetangs) leven, die de mens gevangen houden en onderdrukken. Gelukkig is er Ari, een vrouwtjesaap (Helena Bonham Carter, in haar vertolking meer op Oprah Winfrey gelijkend dan op een chimpanzee) die als een soort Lenie ’t Hart opkomt voor de rechten van de mens. Tekend voor de film is het spel van Wahlberg, die nergens een overtuigende messias weet neer te zetten. Ook exemplarisch is het einde waarin alle logica overboord is gezet om tot een voorspelbaar “verrassend slotaccoord” te komen.
Na een lange, lange FYEO vakantie van uw toegewijde filmvolgers werden wij afgelopen week wreed uit onze slaap verstoord. Wie had ooit kunnen vermoeden dat de wereld zo’n verschrikkelijke aanslag te wachten stond?
Vreemd genoeg doen een aantal factoren na de ramp (de roep om meer human intelligence, de aanwezigheid van een boosaardig mastermind en de uitlokking van een derde wereldoorlog) me denken aan enkele James Bond films. Soms zou ik willen dat de wereld zo simpel in elkaar zit, dat de inzet van 1 geheim agent de wereldvrede kan zekerstellen.