Uit: 2000, USA
Regie: Bryan Singer
Met: Hugh Jackman, Patrick Stewart, Ian McKellen, Famke Janssen, Halle Berry, Anna Paquin, Rebecca Romijn-Stamos
Net als onze nationale superhelden; VDH, Inge de Bruin en Leontien van Moorsel, zijn de X-Men heel gewone mensen die, tegen wil en dank, zijn opgezadeld met buitenmenselijke krachten om vervolgens verscheurd te worden door de keuze tussen goed en kwaad (of goud en zilver zo je wilt). Een simpel gegeven waar een lekker hapklaar verhaal van te maken is. In dit specifiek hapklare verhaal wordt de mensheid opgeschrikt door een stel gemuteerde medemensen die zich verenigen in twee kampen. Het goede kamp van dr Xavier (Patrick Stewart) die harmonie tussen mensen en mutanten nastreeft. En het slechte kamp onder leiding van Magneto (Ian McKellan) die ervan uitgaat dat de mens de mutanten uiteindelijk zal onderdrukken en een oorlog onvermijdelijk is.
Regisseur Bryan Singer, bekend van The Usual Suspects, heeft in eerdere films al interesse vertoond in de duistere kanten van het geweten. Ook deze film zou in dat straatje kunnen passen. We hebben het namelijk niet over Jimmy Pop die in een maillot tegen een muur oploopt. Maar een superheld staat symbool voor de zoektocht naar betekenis in onze kommervolle, gewone leventjes. Dit allemaal gedrapeerd met een rijke saus van maatschappij kritiek. De originele X-Men strip uit te jaren zestig is rechtstreeks te relateren aan de communisten/heksenjacht uit die tijd en strijders voor gelijke rechten als Martin Luther King (die we terug zien als de pacifistische humanist professor Charles Xavier) en Malcolm X (waarvan de anarchistische, totalitair ingestelde Magneto wel enkele trekjes vertoond). Maar wanneer je een portret verwacht a la Malcolm X van Spike Lee kom je bedrogen uit want in Hollywoodfilms (en Marvel-comics) zijn ambiguļteit en verbittering vieze woorden. Maar zonder dat blijft het zwart/witte karakter van xenofobie nog altijd een dankbaar onderwerp.
Door de veelheid aan superhelden in deze film blijven de meeste mutanten karakterloze zielenpoten. Ze hebben het meest weg van BH90210 acteurs met een zwarte band karate. Daarop zijn wel enkele uitzonderingen. Zo speelt Anna Paquin (oscarwinnaresje uit The Piano) Rogue. Zij is een verwarde tiener die niemand kan aanraken zonder diens levenskracht te ontnemen. Als enige krijgt zij samen met Wolverine de hoog nodige diepgang in een soort van voorfilm van de hoofdfilm. Wolverine, de mutant die het best uit de verf komt, is een ruige knokker die zich schuilhoud in afgelegen dorpjes. Zo af en toe komt zijn ware identiteit te voorschijn -uit zijn vuisten schieten vlijmscherpe messen wanneer hij zich kwaad maakt- waarna het tijd is om naar het volgende dorp te vertrekken. Uiteindelijk vindt hij samen met Rogue de weg naar professor X's geheime bunker van waaruit zij de snode plannen van Magneto trachten te dwarsbomen. Dit leidt tot de eindstrijd waarin alle helden elkaar met hun krachten de loef proberen af te steken in een knokpartij op het, aan symbolische inflatie lijdende, Vrijheidsbeeld. Tegen die tijd was het mij om het even en hoopte ik, eerlijk gezegd, al stiekem op de dood van de een of andere superheld. Maar ja, het blijven superhelden...
LePaulski
Ik was nooit zo'n fan van superhelden. Ik was meer van de buitenaardse wezens. Superhelden doen altijd zo vreemd en ze hebben van die gekke outfits. Hadden ze misschien iets kunnen uitkiezen wat meer had opgevallen? En dan vertonen ze ook nog eens een totaal gebrek aan humor (waarbij Spiderman de uitzondering is die de regel bevestigt). Waardeloos. Het enige vermakelijke was het grote wat-als-spel. Wat als de Hulk het zou moeten opnemen tegen Superman? Wie zou er dan winnen? Dit is blijkbaar een soort oeremotie want de meeste superhelden zijn ook op het papier daadwerkelijk tegen elkaar uitgespeeld. Hier speelt de film in kwestie ook flink op in want in X-Men worden meer superhelden op het doek getoverd dan ooit tevoren.
De X-Men zijn niet zozeer een groep superhelden, alswel een bende mutanten, bij elkaar gebracht door de met telepathische gaven gezegende Charles Xavier. Zij strijden tegen een rivaliserende groep freaks, waarvan de leider de hele wereldbevolking wil laten muteren. De gemuteerde medemens denkt nog net zo goed in good guys versus bad guys. Alleen het karakter van de gekwelde Wolverine wordt voldoende uitgewerkt, de rest krijgt nauwelijks aandacht totdat een van de specifieke superpowers nodig is om het plot vooruit te krijgen. Ikzelf heb vooral moeite met het feit dat geen van de good guys hier daadwerkelijk sterft. Sterker nog, ik zou niet eens weten hoe ze dood te krijgen zijn en dat bevordert de spanning niet echt. Dat moet iets bij mij van de laatste paar jaar zijn, want ik kan me bijvoorbeeld totaal niet herinneren dat ik zeg de verschrikkelijke Hulk ooit dood heb gewenst. Maar vanuit commercieel oogpunt is het allemaal wel weer te begrijpen, want deze muis krijgt een staartje en dan moet er nog wel iets nieuws in de strijd te werpen zijn. Zoals daar is een vers lijk.
Vrienden,
De afgelopen week
hebben VW en LePaulski
even een snipperweek
opgenomen. De boog kan
niet altijd gespannen
zijn, zullen we maar
zeggen. Maar wie
schetst onze verbazing
bij het checken van de inbox? Een mailtje naar de gehele FYEO
mailinglist. Even dacht ik nog aan een pijnlijk Reply-to-all
vergissing, maar nee hoor. Je bent er een week tussenuit en het
flitsende neefje van VW neemt de honneurs waar.
Ik zeg dit niet snel, maar ik heb zelden zo genoten van een
mailtje. Gregory, simpelweg uitmuntend! Ik heb veel geleerd over
de college's Filmanalyse, de complexiteit van de Nederlandse
taal en de opbouw van ons buurland Belgie. Dit is de audience
participation waar VW en LePaulski op zitten te wachten.
Mag ik zonder verder oponthoud een stukje aan u voorstellen van
votre autre serviteur, l'homme qui apelle VW (ofzoiets, Gregory)