For Your Eyes Only part CXXXI

Lost in Translation

Uit: 2003, USA
Regie: Sofia Coppola
Met: Scarlett Johansson, Bill Murray, Giovanni Ribisi, Kazuko Shibata, Akiko Takeshita, Akira Yamaguchi

Synopsis: Een ster op zijn retour, Bob Harris (Murray), is in Tokyo voor reclame-opnames. In hetzelfde hotel zit Charlotte (Johansson) - de jonge vrouw van een fotograaf - zich stierlijk te vervelen. Ze lijdt zichtbaar aan een gebrek aan aandacht en richting in haar leven. Ze ontmoeten elkaar in de bar waarna er een steeds hechtere band ontstaat.

Arme Murray. Tijdens de Oscars werd hem grote kans toegedicht om het beeldje dit jaar in ontvangst te nemen. Erger nog, het werd gezien als de beste kans die hij ooit zou krijgen als komedie acteur. Lullig van collega komiek en Oscar presentator Billy Crystal om, na de bekendmaking dat Sean Penn met de award aan de haal ging, direct alle aandacht op Murray te richten met de woorden:"Bill, Bill, don't run away, stay with us." De verbouwereerde kop van Murray die duidelijk om een puntig antwoord verlegen zat, suggereerde dat hij er niet op had gerekend dat iemand anders zou winnen. In de herhaling viel echter te zien dat Murray een knikje van waardering maakte voor zijn collega op het moment dat de naam uit de enveloppe kwam. Of zou dat knikje toch ingestudeerd zijn?

Hoe het ook zij, Bob Harris is een heerlijke creatie geworden die de komiek op het lijf geschreven is. Misschien is dat de reden dat Murray de prijs niet kreeg want we zien hem zelden in een andere rol. Ga maar na, of het nou John Winger (Stripes), Peter Venkman (Ghost Busters), Herman Blume (Rushmore), of Phil Conners (Groundhog Day) is, vrijwel altijd speelt hij een cynische eenling die met droog sarcastische humor de zinloosheid van het bestaan ventileert en verbaasd is over zo veel dwaasheid bij zijn collega aardbewoners. En daarom houden we ook zo van die man.

Harris is zijn subtielste en wellicht meest geslaagde poging om dat karakter gestalte te geven. Hij wordt daarbij goed geholpen door de situaties en dialogen uit het script van Coppola: "Can you keep a secret? I'm trying to organize a prison break. We have to first get out of this bar, then the hotel, then the city, and then the country. Are you in or you out?" Maar hij schijnt ook aardig wat geïmproviseerd te hebben. Al blijken verhalen over de ad lib. kwaliteiten van de sterren vaak tegen te vallen. In Lost in Translation zit zelfs een storend voorbeeld daarvan wanneer Murray in een ziekenhuis loopt te ouwehoeren tegen een oud Japans baasje. De hele scène kunnen de extra's hun lachen niet inhouden. Dat is leuk voor de rushes/ dailies/ DVD-extras maar dit soort Frans van Dusschoten materiaal hoort niet thuis in een speelfilm.

Ook scènes waarin Bob's zielsverwant, Charlotte, uit ramen van wolkenkrabbers staart of wezenloos door Japanse tuinen en langs tempels struint, zijn op het randje van de kitsch. De laag op-zoek-naar-'verlichting' wordt er net iets te dik opgesmeerd zonder ons iets over het karakter te vertellen. Gelukkig wordt het meisje charmant gespeeld door Johansson. Via haar man staat Charlotte in contact met een snelle glamourwereld waarin ze zich niet thuisvoelt. Bovendien is ze onzeker over haar eigen talenten en roeping. Het lijkt de vereenzelviging van de regisseuse. Sofia Coppola heeft zich van jongs af aan staande willen houden in de glitterwereld waarvan ze weet hoe hard die is. Met als dieptepunt de ongenadige manier waarop ze werd neergesabeld voor haar rol in The Godfather III. Daar mag je uiterlijke gelijkenis tussen Johansson en Coppola bij optellen. Het vervelende is dat Charlotte, bedoeld of onbedoeld, snobistisch overkomt met haar opmerkingen over de domme figuren om haar heen. Verdient een bevoorrecht meisje dat zich in depressie van een 50-jarige, has-been acteur wringt ons medelijden wel?

Gelukkig overstijgt de humor meestal die van de cultuur-shock grollen waarmee toeristen elkaar plegen te amuseren. De plichtmatige verbazing over de lengte, de beleefdheid, de liefde voor karaoke en de gebrekkige beheersing van de Engelse taal van de Japanners is de grootste valkuil waar een film als deze in kan stappen. Dat wordt voldoende omzeild met de zelfspot van de hoofdpersonen. Lost in Translation draait minder om de letterlijke spraakverwarring tussen Amerikanen en Japanners dan om de intermenselijke problemen om elkaar te begrijpen. Beheerst draaien man en vrouw, jong en oud om het ondefinieerbare heen. Waar houdt hun relatie op, wie bepaalt het decorum? Deze vragen worden niet beantwoord, toch lijken Bob en Charlotte een deel van het raadsel te hebben opgelost. Geen wonder dat de fluisterwoorden van Bob bij het afscheid het publiek zo fascineren.

VW geeft ***

Gezien: 29-02-2004

Hallo allemaal,

zo veel films, zo weinig tijd. Het aantal recensiewaardige films, die ik zie, stijgt bijna net zo hard als mijn aantal uren working for The Man. -Had ik je daarvoor al bedankt, MArk?- Vandaar dat er wel eens wat op de plank blijft liggen. Kan het lekker rijpen, zullen we maar zeggen.

All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy
All work and no play makes VW a dull boy