Uit: 1998, Frankrijk/Joegoslavië
Regie: Emir Kusturica
Met: Bajram Severdzan, Srdjan Todorovic, Branka Katic, Florijan Ajdini, Ljubica Adzovic
Deze Frans, Duits, Servische film uit 1998 is er zo één waar je vrijwel nooit aan toe komt hem te gaan zien. Toch heeft de Joegoslavische regisseur Emir Kusturica al een behoorlijke naam opgebouwd. Met name met zijn anti-oorlog film Underground dat handelt over de oorlog in voormalig Joegoslavië. Ook Black Cat, White Cat is eigenlijk bijzonder de moeite waard. Het is een wonderlijke mengelmoes van invloeden die zijn terug te zien in deze film. Op het ene moment lijkt het een uitbundig Italiaanse film (Fellini of zo) om daarna te switchen naar een ingetogen opname dat weer zo uit een Mikhailkov (Rusland) zou kunnen zijn geknipt waarop Kusturica weer een scène draait dat hij afgekeken lijkt te hebben van de Finse cineast Kaurismäki. En met een beetje goede wil zie je ook Haanstra's Fanfare terug.
Verder zien we ook duidelijk de genre-trekjes (al dan niet over-the-top) van Amerikaanse klassiekers als The Godfather en Casablanca terug. Het mooie van dit alles is dat het ook echt werkt als één film. De euro-pudding films waarbij vele Europese landen hun schouders achter één project zetten hebben bijna altijd teleurstellende resultaten. Er moet altijd te veel water bij de wijn worden gedaan. En de taal is uiteindelijk toch altijd weer Engels omdat er voor de Engelse markt moet worden geproduceerd. En wat hebben die eilandbewoners die daar een stukje uit de kust met Frankrijk liggen nou met het werkelijke Europa te maken? Helemaal niets. Het warmbloedige temperament van het Iberisch Schiereiland of Italië is hen helemaal vreemd, de droogkloterige treurnis van de Finnen gaat zelfs hen te ver en de Slavische en Kaukasische trots wordt door hun gezien als niets anders dan Barbarisme.
Al deze elementen worden met verve door de kolderieke Zigeuner/Gangster film Black Cat, White Cat gemengd. Het verhaal gaat over Matko, een kleine ritselaar die wat illegale handeltjes heeft met de Russen. Hij laat zich keer op keer beet nemen door grotere ritselaars. Wanneer hij denkt een keer een grote slag te kunnen slaan, richt hij zich tot een oude vriend van zijn vader. Bij deze 'Godfather' werkt hij zich aardig in de nesten door te liegen dat zijn vader pas gestorven is. Vervolgens gaat hij in zee met de grootste schurk van de film, Dadan, een moderne gangster die coke snuift bij het leven (uit een zilveren crucifix) en omringd wordt door mooie dames en pompende muziek. Uiteraard belazert hij Matko en zorgt ervoor dat Matko een enorme schuld bij hem oploopt. Dit kan Matko goedmaken door zijn zoon Zare te laten trouwen met Dadan's onuithuwbare zus Afrodite.
Dit alles loopt uit op een doldwaze bruiloftscène. Maar voor die tijd heeft Emir Kusturica ons al getrakteerd op tal van absurde taferelen. Een orkest dat met een dik touw hoog in een boom gebonden is, een enorm varken dat gedurende de hele film een roestige auto aan het verorberen is of een operette zangeres die met haar kont een spijker uit een stuk hout kan trekken en ga zo maar door. Uiteindelijk draait het allemaal om de verbroedering tussen de twee zigeuner-families. Even kan het geweld en het bedrog worden vergeten wanneer de ware liefde vrij spel krijgt. De slechterik wordt gestraft en de helden, de jongste telgen uit de families, krijgen het liefdesgeluk. Want Zare was al verliefd op Ida en Afrodite zag de bruiloft ook niet zitten omdat ze op zoek is naar haar witte prins.
Het is dus de nieuwe generatie die zich los weet te maken uit de beknellende familietradities en kiest voor het eigen geluk. Met deze komedie met positieve boodschap zegt Kusturica bijna evenveel over de Joegoslavische situatie als met zijn beklemmende oorlogsdrama Underground.
LePaulski
Regisseur Kusturica heeft altijd veel succes geoogst op de grote festivals. Zo won Black Cat, White Cat een zilveren leeuw in Venetie. Hij lijkt precies de juiste snaar bij de internationale jury's te raken, maar schakelt voor zijn films ook zoveel mogelijk landen in. Wat hebben we hier? Een Joegoslavische regisseur, die een film in het roemeens maakt met geld uit alle overgebleven landen in de Europese Unie. Toch mag Europa best trots zijn (bestaat dat: europese trots?) op het eindproduct.
Van een rustige verhaalopbouw is hier geen sprake. We knallen er meteen in, met een compleet arsenaal aan gestoorde karakters die vooral heel druk doen. Altijd lastig om je draai te vinden, maar na enige tijd begint er lijn in te komen en onstaat er zowaar sympathie voor de zigeuners. Er worden harde noten gekraakt over de drie generaties waaover verteld wordt. De eerste generatie is warmbloedig en ondernemend met een hang naar het verleden. De tweede generatie is gestoord en heeft alle idealen van de generatie daarvoor verkwanseld. De jongste generatie wil weer graag een nieuwe start maken en zelf keuzes maken vanuit hun gevoel en doet de eerste generatie daarmee herleven.
Dit is pure cinema met beelden die op je netvlies blijven staan. De manier van filmen doet heel Italiaans aan en herinnert aan bijvoorbeeld Brutti, Sporchi e Cattivi. Er is een varken dat een auto opeet, er is gesol met lijken, zwarte en witte katten en een waanzinnige bruiloft. Vooral op het huwelijksfeest gaan alle remmen los, in een kakafonie van beeld en geluid. Met briljant opzwepende muziek begint het hier echt goed te lopen en gaat de aparte humor bij mij werken.
Dames, heren ook,
De omzwervingen van VW en LePaulski worden meer en meer bizar. VW verhaalde al eerder
over de kantoorbaan die we er op na houden om in ons levensonderhoud te voorzien en
daarmee de continuiteit van de wekelijkse nieuwsbrief te garanderen. Afgelopen donderdag
waren we op pad met een van onze trouwe lezers om onze gecombineerde internet/marketing
kennis in te zetten bij een heus marktonderzoek. Dit alles in ruil voor een schappelijke
vergoeding, dat spreekt. We zijn er mee weggekomen, maar met name voor VW was dit een
praktijkgevalletje How to bluff your way in marketing. Met vlag en wimpel geslaagd, dacht ik
zo. Anyway, vanwege dit uitstapje is het wekelijkse bioscoopbezoekje behoorlijk in het water
gevallen. Oke, toegegeven, we stonden ook nog eens bij het 't Hoogt voor kaartjes van een film
die in Springhaver draaide. Maar het For Your Eyes Only Team is met een ludieke oplossing
gekomen. De eerste For You Eyes Only Video Recensie.
Ik zou zeggen VW strike a pose: