Uit: 2002, USA
Regie: Rob Cohen
Cast: Vin Diesel, Asia Argento, Samuel L. Jackson
Synopsis: Xander Cage is een extreme sport, amateur filmster en voorvechter
voor vrijheid van meningsuiting, zelfbeschikking en anti censuristische
autoriteiten. Zijn talent voor het presteren onder zware omstandigheden wekt
de interesse van de CIA die hem tegen zijn wil rekruteert voor een klus in
Praag. Zijn taak is een anarchistische groepering te infiltreren en zo veel
mogelijk informatie in te winnen. Binnen de kortste keren zit hij er tot
over zijn oren in en moet hij al zijn expertise in zetten om de wereld voor
grote rampspoed te behoeden.
Wanneer een in smoking gestoken spion in de openingsscène wordt neergeknald is de boodschap duidelijk. De campagne voor krantenbezorgers heeft eindelijk zijn vruchten afgeworpen. Op de noodkreet ‘waar zijn de helden’ heeft nu één man stelling genomen. Hij maakt zijn entree weliswaar op de tonen van Rammstein –die nooit te beroerd zijn om voor een smak geld een exclusief optreden te verzorgen voor een film- en niet op die van The Stranglers (no more heroes). Maar hij slaagt waar de double O sevens van deze wereld hopeloos falen; aansluiting vinden bij de jeugdcultuur. Deze man heet Xander Cage aka xXx aka Triple X aka X (voor vrienden) aka Vin Diesel (voor de fans). X is natuurlijk een mooie naam voor een Xtreme Sports held. Desondanks is X schatplichtig aan James Bond waarbij zijn akkefietjes met bloedmooie vrouwen “the things I do for my country” hem de verdiende titel; Triple X oplevert.
De gemiddelde Hollywood spierbundel is maar relatief korte populariteit gegund. Jongens als Van Damme, Seagal en Lundgrun breken met één film door maar hebben te weinig in hun mars voor een eervolle carrière en zijn overgeleverd aan een schare trouwe, video masochisten. Diesel is niet veel anders. Hij heeft een lichaam waarvan je verwacht dat de kogels er op afketsen maar levert zijn teksten af alsof hij de ingrediënten van een pak spierversterkende middelen voorleest. Maar Diesel heeft wel een niche gevonden waar zijn collega hardbodies nooit naar zochten. Waar de rest zich toelegt op een bepaalde vechtsport (karate, kung fu en minder subtiel breek en sleurwerk) spreekt hij een veel grotere gemene deler aan; snelle auto’s en de lol van de X-sports.
‘xXx’ mag dan niet veel om het lijf hebben maar misschien raakt de film om deze reden niet direct in de obscuriteit. Voor zo ver ik weet is dit de eerste keer dat een xtreme sportheld een mainstream actiefilm draagt. Xtreme sporters zijn niet voor niets solisten. Economische hoogconjunctuur in het Westen van de afgelopen veertig jaar heeft een generatie opgeleverd dat nog maar één beperking kent, het menselijk lichaam. Het verkennen van de grenzen daarvan is gegroeid van noodzaak (uitgebuite fabrieksarbeiders aan het begin van de 20e eeuw), naar escapisme (uitgebeende alcoholisten, junkies, slachtoffer van klassenstrijd, oorlog of andere ellende gedurende de 20e eeuw) tot hobbyisme (uitgebluste kantoorklerken aan het eind van de 20e eeuw). Een mooi voorbeeld daarvan is de serie ‘Jackass’ van MTV. Wie het reality programma over de imbiciele stunts van een groepje Amerikaanse jongens niet kent, krijgt begin 2003 de kans om ‘Jackass The Movie’, die met redelijk succes in Amerika draait, in de bioscoop te gaan aanschouwen. Naar alle waarschijnlijkheid zal Xander ook in ‘xXx the sequel’ zijn billen niet aan elkaar laten piercen maar ik denk toch dat ‘Jackass’ en ‘xXx’ wel eens gepolariseerde uitingen kunnen zijn van eenzelfde stroming.
De actiefilms uit de jaren tachtig werden bevolkt door hersenloze vechtmachines met het leger als hofleverancier. Meestal verpest voor een normaal leven als burgerflipper bij de MacDonald’s door een mislukt geheim experiment of een smerige oorlog. ‘Commando’, ‘Rambo’, ‘Universal Soldier’, etc. In de jaren negentig werd de actieheld wat intelligenter en was dan ook vaak letterlijk in dienst van intelligence operaties. ‘Point Break’, ‘Mission: Impossible’, ‘Drop Zone’, ‘The Rock’, etc. Met het verschil dat de protagonist vaak niet volkomen verteerd werd door wraak gevoelens maar nu ook tijd had voor zijn hobby’s. De Federal agent die in zijn vrije tijd op een surfplank uit vliegtuigen duikt of de CIA spion die in de weekenden honderden meters boven de aarde zich met twee vingers aan de rots omhoog trekt. Xander Cage is echter een xtreme sporter turned superspy. Misschien doet dit de dijk breken voor een nieuw soort helden. Laten we ze de vrije jongens noemen. Ze passen ook volledig in het tijdsbeeld. ‘Everybody’s a free agent’. Niemand hoeft nog verantwoording af te leggen, niemand schrijft ons de wet voor. Om deze Zeitgeist bestrijden, grijpt het establishment desperaat naar ongeschreven wetten: de normenenwaarden. Maar de enigen die nog invloed daarop hebben, lijken de rolmodellen. Of ze nu Xander Cage, Steve-O, Osama Bin Laden of pa en ma heten.
Diesel is een boefje met een gedoseerd disrespect voor de autoriteit en het hart op de juiste plek. In deze bekwaam gemaakte no-brainer actieflic verzeilt hij in een spionage netwerk in Praag waar hij zich met gezond boerenverstand en een surplus aan klim, race en snowboard talent zich een weg baant naar het waanzinnige brein van een anarchistische club die de wereld in elkaar wil laten storten. Een aantal overdonderende scene’s (op een snowboard ontsnappen aan de vernietigende kracht van een lawine) zijn de moeite waard. Maar een groot deel van de tijd vraag ik me af waarom actiefilm makers hun publiek toch altijd zo onderschatten. Al wordt er geprobeerd hier en daar wat one-liners te plaatsen zijn er legio mogelijkheden gemist om X of de film een beetje te relativeren. Maar ook Diesel’s vorige film ‘The fast and the furious’ deed vermoeden dat hij zich meer thuis voelt in een no-nonsense rol dan als cynische -lees intellectuele- antiheld.
Nederland moet het als een van de weinige landen in de wereld deze kerst zonder de nieuwe James Bond (Die Another Day) doen. Bond heeft de strijd om de bioscoopdoeken in december verloren van Potter en Frodo. Nu is dat op zich al geen grote ramp, hoewel je daar bijna anders over gaat denken als je de imposante Ursula Andress imitatie van Halle Barry ziet in de al wel vertoonde trailer. Maar de ramp is nog minder groot als je nagaat dat de verbeterde versie van de stoffige 007 al gewoon onder ons is. Dat is namelijk Vin Diesel als Xander Cage.
Vin Diesel is een man die er uitziet alsof hij auditie doet voor een Planet of the Apes bijrol. Een mensaap met bijbehorende herseninhoud, hoewel VW dit onmiddelijk wist te ontkrachten door te melden dat Albert Camus de lievelingsschrijver van Diesel is. Maar dat zal Diesel’s agent wel ingefluisterd hebben. Daarnaast heeft Diesel ook een zekere aaibaarheidsfactor. Kortom, we hebben hier te maken met een spierbundel die als een aardig mens overkomt en waarmee je ook nog over L’Etranger kan discussieren. Hollywood heeft eindelijk een actieheld gevonden waar je met goed fatsoen je vriendin mee naar toe kan nemen. Hulde.
Met naast Diesel ook Samuel L. Jackson en Asia Argento (dochter van de Italiaanse meestercineast Dario) in de cast van xXx is er sprake van een mooie line-up. Daarbij is er ook een aantrekkelijke locatie gevonden in het pittoresque Praag, waar het betere stuntwerk wordt uitgevoerd met dienbladen en snowboards en een finale die uitmondt onder de KarlsBrücke. XXx heeft zoveel aan de James Bond films te danken dat het bijna genant is, maar weet in zijn schaamteloosheid toch wel te bekoren. Alleen voor het volgende deel in 2004 betere grappen en een waardiger opponent dan Anarchy-99 (een beweging die even machteloos overkomt als D’66).
Hear hear,
Op de dag dat er te lezen valt dat Winona Ryder is veroordeeld voor ‘grand
theft and vandalism’, breek ik mijn brein om hier leuk op in te haken.
Misschien moet ik bij deze gebeurtenis gewoon drie filmtitels noemen: Age of
Innocence, Reality Bites en Girl Interrupted.
VW, jetzt geht’s los: