Uit: 2002, USA
Regie: David Fincher
Cast: Jodie Foster, Forest Whitaker, Kirsten Stewart, Jared Leto
Synopsis:
Een alleenstaande vrouw betrekt met haar dochter een groot pand in Manhattan. Op de eerste avond van hun verblijf breken drie mannen in. Voor dat er nog iets kan gebeuren vluchten moeder en dochter een hermetisch afsluitbare kamer in, The Panic Room. Deze kamer, speciaal ontworpen voor dit doel, zou hen in principe dagen lang kunnen herbergen. De inbrekers hebben het echter speciaal op deze kamer gemunt en zijn niet zomaar bereid op te geven.
De opening credits zien er veel belovend uit. Statige letters zweven boven de parken en tussen de gebouwen van Manhattan terwijl de camera er traag omheen trekt. Deze aangenaam frisse blik op Manhattan contrasteert met de rest van de film. De komende 2 uur zien we slechts de steeds donker wordende contouren van het pand waar moeder en dochter Altman belegerd worden door drie mannen. De originele invalshoek om het kat-en-muis spel van deze film te rechtvaardigen is dit keer niet zombies, losgeld of een sterk script maar de constructie van het huis. De nadrukkelijk introductie van de Panic Room verklapt al een groot deel van het verloop van het verhaal. Als de titel dat al niet eerder had weggegeven. Het concept wordt van alle kanten uitgeprobeerd maar blijkt te dun om een interessante speelfilm op te leveren.
Tekenend is de halfslachtige poging om het gegeven wat historie mee te geven. De makelaar meldt enthousiast dat het idee al in middeleeuwse kastelen gebruikt werd. Deze opmerking gaat voorbij aan het feit dat een kasteel één grote Panic Room is, geloofwaardig vind ik het niet. Ook de groene laserstraaltjes, die moeten verhinderen dat iemand klem komt te zitten tussen de deur, zijn weinig indrukwekkend. Telkens wanneer een nieuw element eraan wordt toegevoegd krijg de kijker een plaatsvervangend writersblock. De geheime kluis die verborgen onder een los tapijtje nog door niemand is ontdekt, drie m³ overlevingsvoedsel en niet één reep chocolade te vinden, een demonische slechterik die even van de slasher-set verderop lijkt te zijn geslopen voor de ultieme finale, etc. Schrijver David Koepp is ook verantwoordelijk voor het scenario van de nieuwe ‘Spiderman’ dus we houden ons hart vast. Zou de kleur groen angst uitbeelden? Misschien hoopten de makers dat deze twee facetten in de film elkaar zouden versterken. Maar het kille groen, waarmee ‘The Panic Room’ is opgenomen, benadrukt slechts het contrast tussen Fincher’s gegochel met de camera en het opzichtige gebrek aan een uitgewerkt thema.
Op IMDB is te lezen dat de film 112 minuten duurt alleen de Nederlandse versie is 108 minuten lang. Niet dat het er toe doet maar wat heeft dat te betekenen? Houdt dochter Stewart een 4 minuten durende monoloog over het falen van de internationale gemeenschap in Srebrenica? Of is er op last van de reclame-code commissie een aantal minuten product-placement –volgens Amerikaanse kritieken schaamteloos toegepast- verwijderd? Welke onverdraaglijke scènes zou het Nederlands publiek zijn bespaard? Dit blijft me toch een beetje bezig houden want naast de beroerde dialogen, het weinig memorabele acteerwerk en het nodeloos gekoketteer met de camera is de film toch wel behoorlijk spannend.
LePaulski
[DIT STUK BEVAT SPOILERS]
Arme Forest Whitaker. Wat een zware taak voor deze zwarte acteur om al het leed van de wereld mee te torsen. Zijn ogen hangen vanaf het midden van zijn hoofd schuin naar beneden. Ze kijken vragend en melancholiek; alsof ze altijd op zoek zijn naar het waarom van de verschrikkingen in het menselijk bestaan. Forest kijkt alsof hij elk moment in huilen kan uitbarsten, ware het niet dat hij geen tranen meer over heeft. Zijn wenkbrauwen staan altijd halfstok, waarmee de indruk wordt gewekt dat hij er met tegenzin in slaagt om bij zijn positieven te blijven. Zijn kale kop en flapperende oren doen denken aan stripfiguur Droopy, het depressieve hondje.
Forest is een acteur die vaak getypecast wordt. Een goed voorbeeld is zijn rol in de scifi film Species, waar hij een empathist speelt. Dat is iemand met een paranormale gave die hem in staat stelt gevoelens op te vangen, zonder de persoon in kwestie te hoeven zien. Hij is ook vaak te zien als de goeie politie agent (Blown Away, DownTown), en de crimineel met het hart van goud (Diary of a Hitman, Ghost Dog). Als er dan toch drie inbrekers in je huis moeten opduiken dan kan je alleen maar hopen dat één van die drie Forest Whitaker is.
En dat brengt ons bij Panic Room, de nieuwste van boy wonder David Fincher. Hiervoor is hij de samenwerking aangegaan met schrijver David Koepp om zo tot een bedrieglijk eindresultaat te komen. Veel recensenten in de Nederlandse pers hebben geconstateerd dat Panic Room behoorlijk tegenvalt. Waar is de Fincher die met Fight Club het gedachtengoed van Nietzsche wist te verbeelden en hier niet verder lijkt te komen dan het afstoffen van het plot voor Home Alone? Het virtuoze camerawerk is welbeschouwd een trucje om de aandacht af te leiden van het gebrek aan inhoud, zo menen sommige critici.
Wat is hier nu van waar? Welnu, tot vlak voor het einde lijkt de Panic Room inderdaad een redelijk rechttoe rechtaan thriller. Maar dan zijn er plots twee nadrukkelijk aanwezige shots; een van Jodie Foster en een van Forest Whitaker. Naar mijn mening zijn dit de shots die duiden op het besef. Het besef dat Jodie en Forest in hetzelfde schuitje zitten. Allebei hebben ze de panic room misbruikt om hun doelen te bereiken. Nog belangrijker is het besef dat hieruit voortvloeit voor de toeschouwer. Die heeft op het eerste gezicht een wel heel makkelijke uitweg aangeboden gekregen. Het was allemaal heel spannend, maar uiteindelijk komt alles toch nog goed. Maar als je na gaat denken over hoe Fincher de film in beeld heeft gebracht, te weten als een onderbelichte zwart wit film (weliswaar kunstzinnig verantwoord in groen), dan besef je dat wij als kijker al die tijd in de panic room hebben gezeten starend naar de verschillende monochroom monitors.
De Panic Room is de panic room, als je begrijpt wat ik bedoel. De panic room is niks anders dan een waanbeeld. Voor de één de mogelijkheid om een gestrand huwelijk te ontvluchten, voor een ander de kans om op eenvoudige wijze snel rijk te worden en voor weer een ander is het een film waarin alles goed afloopt.
Zaterdag 12 april 2002, 18.30 uur. Vol ontzag staan we aan de Regulierbreestraat te wachten. Aan onze voeten ligt het theater Tuschinski, de moeder aller bioscopen, dat na een lange restauratieperiode weer voor het publiek toegankelijk is. Bij het betreden van de lobby is het moeilijk te beschrijven wat we allemaal zien. Wat valt er niet te zien? De duizelingwekkende hoeveelheid aan speelse, kleurrijke details doen spinnen van geluk. En dan moeten we nog de grote zaal betreden, waar een aantal oude stoelen is ingeruild voor een zee aan beenruimte. Dit theater is bijna te mooi; je zou willen vragen of het zaallicht tijdens de film misschien aan mag blijven. Waarlijk het enige viersterren complex in Nederland en dan komen we er in Utrecht toch maar bekaaid vanaf. Hoe bekaaid kun je lezen in de herziene Utrecht Filmstad rubriek, waar de domstad bioscopen over de knie gaan bij VW en LePaulski.
Bij het zien van Abraham Tuschinski’s paleis dwalen de gedachten onwillekeurig af naar vroeger tijden. Het is moeilijk voor te stellen dat hier het Weekend Of Terror werd gehouden. Elk jaar, één weekend waarin twee nachtelijke filmmarathons van vlees en bloed plaatshadden. Het evenement bestaat nog steeds en is inmiddels respectabel geworden (en van naam veranderd: Festival van de Fantastische Film), maar is van de betoverende locatie verdreven. In ditzelfde weekend dat VW en LePaulski in klein gezelschap de wederopstanding van Tuschinski vieren werden zij geweigerd bij de FFF voorstelling van RoboCop in De Balie. Speciaal in het kader van de lifetime achievement award die neerlands trots Paul Verhoeven ten deel is gevallen. De weigering was het gevolg van, jawel, de sponsors die eventueel bij de voorstelling aanwezig wilde zijn.
Dan maar geen voorstellingen op het festival, waaraan in een niet zo heel grijs verleden geen sponsor zijn naam zou willen verbinden, hoogstens de plaatselijke slager of het stadsabattoir. Uiteindelijk horen we dat RoboCop toch weer niet uitverkocht was, maar dit terzijde. Wel pikkken we nog een stukje mee van het vermakelijke interview dat Hans Beerekamp houdt met Paul Verhoeven, waarin ’s mans weerzin ten aanzien van zijn toevluchtsoord Amerika enorme proporties blijkt te hebben aangenomen en zijn kans op een nieuw filmproject ondanks veel ideeen niet echt groot lijkt. Misschien dan toch maar Starship Troopers herzien, want die film schijnt na 11 september weer aan flink aan actualiteit te hebben gewonnen.