Uit: 2008, Rusland
Regie: Aleksey Balabanov
Met: Leonid Bichevin, Ingeborga Dapkunaite, Sergey Garmash, Aleksey Istomin, Aleksandr Mosin, Andrey Panin, Svetlana Pismichenko, Irina Rakshina
Synopsis: Naar de autobiografische verhalen van Michail Bulgakov: Notities van een Plattelandsdokter. Een jonge dokter wordt in 1917 hoofdarts van een ziekenhuisje in een gehucht op het Russische platteland. De verantwoordelijkheid over de dorpsgemeenschap doet hem naar de morfine grijpen.
Op het Rotterdam Filmfestival vindt er na afloop van films vaak een klein vraaggesprek plaats met de regisseur. Bij Morphia, 'de internationale premiere', staat Aleksey Balabanov geduldig het publiek te woord met korte antwoorden op de gestelde vragen. De gelauwerde regisseur van Brat en Cargo 200 staat niet bekend als een prater maar toont zich hier bescheiden en is blij met de aandacht die zijn film krijgt. Tot zijn verkoopagente zich niet meer kan inhouden. Ze staat op, neemt de microfoon over en begint aan een tien minuten durend betoog over het werk van de meester.
Het is een bevlogen statement over een regisseur die in eigen land te weinig waardering krijgt als filmauteur maar juist door het volk gewaardeerd wordt. Dit zou onderstreept worden door het feit dat er geen Russische regiseur is wiens werk vaker vertoond wordt op televisie. En doordat er geen Rus bestaat die het werk niet kent of er geen uitgesproken positief of negatief oordeel over heeft. Dit lijkt opmerkelijk aangezien zijn films geen gemakkelijk vertier bieden. Het zijn vaak pijnlijk en donker realistische portretten van de russische samenleving.
Maar kijkend naar Morphia begrijp je het ook wel. Het is een prachtig gemaakte film met een prettig hoog tempo en mooie decors. Het lijkt de typisch Russische ziel te verbeelden. Althans in westerse ogen, een defaitistische berusting verzacht door haar donkere zelfreflecterende humor. Zo doet de angstige doktor Polyakov bij zijn eerste stuitligging alsof hij zijn sigaretten heeft laten liggen en rent door de sneeuw naar zijn vertrek om er nog even een medisch handboek op na te slaan. Zonder morren gaat hij vervolgens aan de slag en toont zich een natuurtalent door in geen tijd de baby ter wereld te brengen. Maar in plaats dat hij meer zelfvertrouwen krijgt, grijpt hij naar de fles en morfine.
Een typische rol voor Johnny Depp, zou men een Hollywood remake overwegen. Zeker met de Drs P.-achtige achtervolging van een troïka door een groep wolven. Al is er slechts één paard aangespannen en worden er geen kinderen geofferd. Je zou niet eens zo heel vreemd opkijken. De rit door de nacht brengt hem bij een decandente aristocratische familie die hem voor niets door de sneeuwstorm heeft laten opdraven. De dokter rolt met onverstoorde moed van de ene in de andere anekdote met als rode draad de verslaving die hem steeds meer consumeert. Pas als de verslaving echte slachtoffers maakt, krijgt het verhaal een nieuwe wending. Opgenomen in een kliniek verzeilt Polyakov zelfs in de strijd tussen de roden en de witten.
Samen met een zeer expliciete scènes in de behandelkamer -er is een amputatiescène die me nog wel even zal bijblijven - maakt dit een zeer vermakelijke film. Helaas blijven de hoofdpersonages afstandelijk en is door de tussenkomst van de revolutie niet helemaal duidelijk welke boodschap wordt uitgedragen. Maar Balabanov zelf vertelt dat hij gewoon een sterk script wilde verfilmen van een overleden vriend (Serezha Bodrov), gebaseerd op de autobiografische verhalen van een Russissche cult-schrijver, Mikhail Bulgakov. Meer is er niet nodig om een prachtige film te maken over de angst van een jonge man.
beste festivalgangers,
Opmerkelijk: geen van de films waarbij ik me goed heb vermaakt op het Rotterdam filmfestival zie ik terug in de publiekspoll. De hoogst genoteerde staat dit jaar op nummer 19, vorig jaar was dat 13 en meestal zit de rest dan zo tussen de nummers 30 en de 100 van ongerveer 200 films.
Ook zit er meestal geen prijswinnaar tussen. Geen Tiger awards, jury prijzen of Arte France Cinema Awards, FIPRESCI Award of Movie Squad Award. Hoewel, dit jaar zag ik Tiger-winnaar Breathless maar die overtuigde mij niet helemaal. Takeshi Tikano met iets meer emotie.
En zo gaat het bijna elk van de 15 jaar dat ik er kom. Terwijl er elk jaar weer echt goede films bijzitten. Het is een kracht van dit festival, dat zich richt op de debuut of tweede films uit alle windstreken richt, de selectie is over de breedte van hoge kwaliteit. Al loop je altijd het risico per ongeluk een aantal draken uit te kiezen. Maar dat maakt de films van niveau gelijk ook zo'n feest en de strohalm om ieder jaar weer terug te keren.
Reden ook om nog eens in mijn archieven te neuzen waar ik nog wat niet gepubliceerd materiaal van vorig jaar tegenkom. Hierbij de eerste van de lost tapes van 2008 en de eerste nieuwe recensie van 2009.
VW