Uit: 2007, USA
Regie: Joel en Ethan Coen (O brother where art thou, The man who wasn't there, Intolerable Cruelty, The Lady Killers, Burn after reading)
Met: Tommy Lee Jones, Javier Bardem, Josh Brolin, Woody Harrelson, Kelly MacDonald
Synopsis: Het is 1980 in Texas. Llewelyn Moss stuit per toeval op de dode getuigen van een drugdeal die uit is gelopen op een slachtpartij. Hij weet het geld te vinden en gaat ermee aan de haal. Daarmee roept hij wel een klopjacht over zichzelf af. Zijn achtervolgers blijken een gemêleerd maar zeer dodelijk gezelschap. Sheriff Bell is één van de weinige die hoopt dat Moss dit overleeft.
Roberto Rodriguez en Quentin Tarnatino zouden waarschijnlijk met plezier (en wat knipwerk) No Country for Old Men hebben toegevoegd aan hun Grindhouse van afgelopen jaar. No Country heeft namelijk alles wat een genre-film van dertig jaar geleden nu nog aantrekkelijk maakt. Bizar en gruwelijk geweld, met een overvloed aan wonden, kogels, sadistisch gereedschap en halsbrekende ontsnappingen. Ook spelen relatief onbekende acteurs mee, met koppen uit graniet. Het onbewogen gezicht van Javier Bardem, als niet te stoppen psychopaat Anton Chigurh, doet haast denken aan dat van Boris Karloff in Frankenstein. Maar bovenal neemt de film zichzelf zeer serieus, met snijdende spanning tot gevolg.
Net als de pulpfictiekoning willen de Coen broers hun verhalen nog wel eens overladen met koddige momenten en terzijdes. En hoe grappig de twee broers uit Minnesota ook zijn, vooral bij de laatste twee films (Intolerable Cruelty en The Lady Killers) werden de komische fratsen steeds minder interessant. Met No Country for Old Men lijken ze terug te grijpen naar hun wortels. Ze zijn weer bloedserieus en macaber als in hun begindagen van Blood Simple en Miller's Crossing. Maar hun werkelijke kracht blijkt te liggen in de kunst van het weglaten.
De keuze wat wel en wat niet te laten zien is in elke scène weer verbazingwekkend en geïnspireerd. Hier is geen soundtrack nodig en mogen de dialogen spaarzaam zijn. Net als in de efficiënte en poëtische stijl van schrijver van het gelijknamige boek, Cormac McCarthy. De spanning wordt zeer subtiel opgebouwd. Met sadistisch genoegen wordt ingezoemd op een onschuldige tankhouder. Deze beseft maar half wat voor een gevaarlijke gek hij voor zich heeft wanneer Chigurh hem vraagt: 'kop of munt?'. Het bizarre vraag en antwoordspel van huurmoordenaar is zenuwslopender dan een bloederige shoot-out. Het gaat zelfs zo ver dat wanneer één van de hoofdpersonen het loodje legt, de camera te laat is. Het lijk ligt terloops in beeld, het onheil is al geschied. Dat neemt niet weg dat er ruimschoots plaats is voor bruut, bijna grotesk, geweld.
Het gruwelfestijn resulteert in de fijnste klopjacht dat de laatste jaren in de bioscoop te zien was. Jason Bourne en John McClane ten spijt. Toch wordt de werkelijke hoofdpersoon gespeeld door Tommy Lee Jones. Hij is de oude man uit de titel in wat een kleine reprise lijkt van zijn rol in The Three Burials of Melquiades Estrada. Zijn personage, sheriff Ed Tom Bell, mijmert over vroeger, over sheriffs die nog zonder pistool opereerden. Hij stopt graag om de oude verhalen aan te horen. Stammend uit een familie van wetsdienaren heeft hij heel wat mannen, onder wie zijn vader, te vroeg zien gaan.
Nu hij ouder wordt, lijkt hij steeds minder te begrijpen van het geweld en de hebzucht om hem heen. De tijd heeft hem afgestompt. De doodsstrijd van de koppige Moss (een uitstekend gecaste Josh Brolin) probeert hij tegen beter weten in te voorkomen. Wanneer zijn intuïtie hem voor de zoveelste keer niet heeft verraden, beseft hij dat hij niet langer geschikt is voor het werk. Zoals de titel al stelt, is dit niet voor oude mannen bestemd. Zijn nieuwe bestemming moet hij nog vinden.
No Country for Old Men is een briljant vertelde thriller. In een genre waarvan je alles wel gezien denkt te hebben, lijkt deze film onontgonnen terein te betreden. In tegenstelling tot het laatste werk van Tarantino, die met name zichzelf heel serieus neemt, is No Country vooral trouw aan het verhaal. Het enige dat je de film kan verwijten, is dat het thriller-deel te effectief is. Het overschaduwt daarmee de karakterontwikkeling van sheriff Bell. Overigens mogen we QT en maatje Rodriguez dankbaar zijn. Terwijl Joel en Ethan met Heath Ledger in gesprek waren, namen zij de auditietape voor Josh Brolin op. Ik moet er niet aan denken dat zijn prachtige Texaanse snor dit jaar niet was doorgebroken.
Jongens en meisjes,
Wat is het fijn wanneer de films waar je zelf van geniet ook met de Oscars aan de haal gaan. Gebeurt lang niet elk jaar. De donkere thriller van de Coens werd overladen met prijzen. En het oliezwarte portret dat Paul T. Anderson maakte, had met Day-Lewis een prima winnaar. Waarom deze films telkens Westerns worden genoemd, begrijp ik niet zo goed. Het zal door het Texaanse en Californische landschap komen. En een aantal hoofdpersonen draagt cowboy-hoeden en laarzen, zoiets. Er viel in ieder geval genoeg te genieten in de bioscoop de afgelopen maanden met ook sterke bijdragen van Tim Burton en Wes Anderson. Daarover binnenkort meer.
VW