Uit: 2003, Rusland
Regie: Andrei Zvyagintsev
Met: Vladimir Garin, Ivan Dobronravov, Konstantin Lavronenko, Natalya Vdovina
Synopsis: Na twaalf jaar komt plotseling de vader terug in het leven van Andrej en Ivan. De stille man toont alleen weinig affectie. Daar komt misschien verandering in wanneer hij de jongens meeneemt voor een paar dagen vissen.
Op het moment dat Ivan door zijn vriendjes wordt uitgedaagd om -net als zij- van een hoge toren de zee in te springen, is hij doodsbenauwd. Op dat moment komt ook zijn koppigheid bovendrijven. De vrienden vinden hem een watje en gaan er vandoor. De koppigheid voorkomt dat hij zijn angst overwint. Ivan blijft zitten om in de kou te vernikkelen totdat uiteindelijk zijn moeder hem van de toren komt halen en een beschermende arm om hem heen slaat. Dat is het begin van The Return.
Aan het eind van de film zit het spiegelbeeld van deze scène. Ivan zit inmiddels met zijn vader en broer op een verlaten eiland. De vader, teruggekomen in hun leven na twaalf jaar afwezigheid, stelt zich keihard op. Hij laat de jongens zwoegen en zweten en geeft geen blijk van persoonlijke interesse. Andrej, de 15 jarige en oudere broer, maakt zich ondergeschikt aan de absolute macht van de vader en schrikt van de dwarsheid van zijn kleinere broer. Ivan accepteert de situatie niet. Wanneer zijn vader zelfs fysiek geweld gebruikt, rent hij overstuur en woest naar de hoge wachttoren en sluit zichzelf op. Vader beseft dat hij te ver is gegaan en onderneemt een reddingspoging op de toren met fatale afloop.
Het is de masculiene macht van de vader tegenover de tedere arm van de moeder. The Return laat op boeiende wijze het spanningsveld zien, dat binnen een gezin onzichtbaar sluimert. De moeder heeft de jongens opgevoed. Maar zij is slechts kort betrokken in het verhaal en heeft een erg passieve rol. Wanneer de vader ten tonele verschijnt, zuigt hij alle autoriteit naar zich toe. Frappant daarbij zijn de vele verwijzingen naar het leven van Jezus. Sterker, de eerste scène waarin de vader wordt geïntroduceerd, is een exacte kopie van het schilderij de Dode Christus (circa 1490) van Andrea Mategna. Na zijn verrijzenis verschijnt Jezus op het strand aan een meer aan zijn leerlingen die in een bootje zitten te vissen. De gelijkenis met beelden uit The Return van de vissende broers in hun roeibootje valt moeilijk te ontkennen. De vader maakt nog een mysterieuze verwijzing naar een tijd waarin hij te veel vis heeft gegeten. Als Christusfiguur pakt hij de gelegenheid van zijn terugkeer om de jongens voor te bereiden op de rest van hun leven.
Hoewel de kijker weinig te weten komt over zijn leven en drijfveren, lijkt het er op dat hij maar een paar dagen de tijd heeft voor hij weer zal verdwijnen. In die tijd probeert hij de jongens zo veel mogelijk bij te brengen over het volwassen leven. Dat dit weinig vrolijke ervaringen voor de jongens met zich meebrengt, neemt hij op de koop toe. Op zijn eigen manier heeft hij het beste met zijn zoons voor. Wanneer een jongen geld probeert te stelen van Andrej eist zijn vader vervolgens dat zijn zoon de jongen op zijn muil slaat. Ivan wordt op een verlaten landweg uit de auto gezet en pas uren later in de stromende regen weer opgehaald. De frustratie groeit met name bij de rebelse 12 jarige Ivan, die de macht van zijn vader probeert te breken maar telkens net zo hard op zijn plaats wordt gezet. De versnelde tred richting volwassenheid is die van weerstand en niet direct van liefde. Tot de uiteindelijk climax op het eiland de hoofdpersonen voorgoed verandert.
Naast deze mooie thema's en met mysterie omsluierde verhaalstructuur is de film ook nog eens prachtig geschoten door cameraman Mikhail Krichman rond de eeuwige naaldbossen bij het Ladoga meer bij St Petersburg. Ook de acteurs leveren uitstekend werk, met name de zoons. De twee zijn fantastisch op dreef waarmee ze het prachtige spel van de twee hoofdpersonen in het tienerdrama Lilja 4-Ever naar de kroon steken. De oudere stoere Andrej wordt gespeeld door Vladimir Garin, die tijdens een vakantie vorig jaar tragisch verdronk in hetzelfde meer waar deze film is opgenomen. Maar de grote ster van The Return is de kleine Ivan Dobronravov die Ivan speelt als een kleine vulkaan van opgekropte woede, frustratie en machteloosheid. Zijn omlaaggetrokken mondhoeken maken hem de mooist mokkende filmfiguur van recente filmgeschiedenis.
Mensen, gegroet.
De stofwolken rond de clash tussen VW en JB over Kill Bill 2 zijn nog maar nauwelijks opgetrokken of de volgende recensies dienen zich al weer aan. Dit keer hebben we wijselijk besloten even niet head-to-head te gaan met één film. Sterker nog, zijn er op dit moment twee films te vinden die verder van elkaar af staan dan deze luchtige Amerikaanse romantische komedie en het zwaarwichtige psychologisch werkstuk uit Rusland? Het zou een prijsvraag kunnen zijn...
VW, schep duidelijkheid, wie of wat is er precies teruggekeerd?