Uit: 2003, USA
Regie: Andy Wachowski, Larry Wachowski (The Matrix Reloaded)
Met: Carrie-Anne Moss, Jada Pinkett Smith, Keanu Reeves, Laurence Fishburne,
Hugo Weaving,
Monica Bellucci
Synopsis: Neo zet samen met Morpheus en Trinity zijn strijd voort tegen de machines die op het punt staan Zion opnieuw te verpulveren. Terwijl de laatste oorlogsschepen zich verzetten tegen de opstormende sentinels verkent Neo op zijn gevoel alternatieve wegen om de oorlog te voorkomen. Ondertussen zijn de krachten van Agent Smith gegroeid en lijken haast onstopbaar geworden.
De strijd om de fysieke en virtuele toekomstwereld wordt in het derde deel van de populaire Matrix serie beslecht. Waar deel twee een mengpot van actie, bijfiguren en onopgeloste vraagstukken is, krijgen we nu de antwoorden en wordt duidelijk wie er nog overeindstaat wanneer de rook is opgetrokken. Wie de fantasy-stijl in de films herkent, zal dat wel kunnen raden. Interessanter is of het matige tweede deel nog overstemt wordt door een bevredigend slot.
In 2003 hebben de Wachowski broers een vierde filmproject rond de Matrix gelanceerd, The Animatrix. Dit zijn negen korte anime (teken)films, gemaakt door bekende Japanse Manga studios. Ze vertellen verschillende verhalen over het leven voor en tijdens de Matrix. Hiermee worden enkele van de vragen beantwoord. Met name over hoe de strijd tussen mens en machine ontstaan is. Het had niet misstaan om The Matrix Revolutions hier als tiende, kwartierdurende anime aan toe te voegen. Want de intrige van deel drie beslaat werkelijk niet meer dan een kwartier aan plotmateriaal. Dat de makers dit toch tot speelfilmlengte rekken is te begrijpen maar de kwaliteit ervan stemt niet echt vrolijk. Alle computereffecten, martial arts en productie design mogen er nog steeds wezen maar het verhaal is gevuld met onnodig langdurende oorlogsbeelden, heldenvereering en liefdesverklaringen.
Neem het deel waarin de infanterie de laatste linies verdedigt tegen de oprukkende sentinels -octopusachtige oorlogsmachines- dat minstens een half uur van de film beslaat. De quote "If we have to give our lives, we give them hell before we do!" is deze scène in één zin. Het doet sterk denken aan Starship Troopers waarvan we mogen aannemen dat Verhoeven de fascistische trekjes van een oorlogscultuur aan de kaak heeft willen stellen. Daar is hier echter geen sprake van. Het komt dicht bij oorlogsverheerlijking en is onverbloemd patriottistisch. Deze stompzinnige blik op zelfopoffering mag dan een stoot adrenaline opleveren voor sommigen, ik wens een wat genuanceerdere blik. Zeker van twee intellectuele Amerikanen in een periode waarin de publieke sentimenten rond de situatie in Irak snel aan het keren zijn. Typisch is het kereltje dat 'onverwacht' de held van het gevecht om Zion wordt. Vooral ook het moment waarop hij goede tijding mag brengen aan alle inwoners die diep in de schuilkelders zitten…twintig meter verderop. Het is allemaal zo vet en onzinnig dat je je afvraagt wat de makers heeft bezield om dit deel storyboard werkelijk aan het celluloid toe te vertrouwen.
De grote filmsuccessen, Lord of the Rings, Matrix en Star Wars bewijzen echter dat het grote publiek geen beschouwingen wenst. Men wil helden wiens diepste wens is te sterven voor de goede zaak. Wier vrome inborst en uitverkorenheid onafwendbaar beloond worden met de overwinning over het kwaad en boeketreeksliefde. Toch betalen Anakin Skywalker, Frodo en Neo wel hun prijs en dat houdt de films nog kijkenswaardig. Maar de grondtonen blijven dezelfde; oorlog is onvermijdelijk en liefde is onvoorwaardelijk. Raar dat de film, die het determinisme van de machines plaatst tegenover het geloof in keuzevrijheid van de mens, zich zo deterministisch aan de genreconventies houdt.
Het is deze ondubbelzinnigheid die vervolgens ook de karakters van the Matrix zo saai maakt. Dit valt met name in de laatste twee delen op. Voor het figuur Neo is dat niet erg. Hij is de heiland, hij mag juist ondubbelzinnig zijn. Hij is de Kuifje waaromheen een rijke schakering van karakters had kunnen groeien. Maar in plaats van kapitein Haddock krijgen we Morpheus, een meningloze zielepiet. Zielemaatje Trinity is niet meer dan een love interest met een stevige trap en de vingers los op de trekker. Morpheus' liefde Niobe, gespeeld door de mooie Jada Pinkett Smith, is slechts "..a woman that sure knows how to drive". Om niet te spreken van de fantasieloze relatieproblemen die het immer gescheiden duo Link en Zee doormaken. Het is Hugo Weaving die als de nemisis en antithese, agent Smith, Reloaded en Revolutions weet te redden. Zijn verschijning is altijd geladen, grimmig en humorvol tegelijk. De verleiding om na de aftiteling op karakteristieke slijpende toon je buurman/vrouw aan te spreken met "Misster Anderson, how nice to see you again", is niet te weerstaan.
Agent Smith heeft dan gelukkig ook een belangrijke rol in de finale confrontatie van Mens, Machine en Artificiële Intelligentie. Een finale die wel bevredigt maar zo snel passeert dat je je afvraagt of we hier zo lang op moesten wachten. Wat speelt zich ervoor eigenlijk af? - Het begin van Revolutions wordt met name gevuld met gepraat over het maken van keuzes, gepraat over de toestand van Neo, gepraat over de kansen van Zion en gepraat over de sleutelfiguren in het spel. Zoveel gepraat dat het net zo goed over de beste grondverf voor het overschilderen van Nebuchadnezzar had mogen gaan. De rest van de tijd wordt opgevuld met absurd veel kogels en granaten in een onwaarschijnlijke belegeringssituatie met oninteressante oorlogsretoriek en bijbehorende helden tijdens de eerder besproken belegering van Zion.
In een paar uitstapjes naar wereld van de Matrix blijkt deze nog slechts te bestaan uit een handvol losse decors van metrostations en nachtclubs waarin de sleutelmaker uit deel twee is vervangen door de nog minder boeiende treinman. Monica Bellucci mag bewijzen dat zelfs tijdens de meest overdreven Mexican Stand-off uit de filmgeschiedenis met de juiste BH je decolleté haar perfecte bolling behoudt. De garderobescène daarvoor is een makkelijke kopie van een zelfde scène uit The Matrix waarbij nu alle spanning geneutraliseerd is. De schurken mogen een scheepscontainer kogels afvuren, het hadden net zogoed tictacs kunnen zijn. De projectielen eindigen (net als de baddies) allemaal als kleine kraters in de muur. In de 'echte' wereld maakt de kapitein van The Hammer het ook bont. Wel drie keer zegt de man scheepsmaatje Bane niet te vertrouwen. Desondanks zit Bane heerlijk ongemoeid snode plannen te beramen op de ziekenboeg zonder dat iemand hem in de gaten houdt.
Ik merk nu dat ik moet stoppen want hoe langer ik over deze film schrijf des te zuurder het stukje wordt. En dat terwijl Revolutions toch ook weer niet zo vervelend is als nu lijkt. Het is licht vermaak dat nooit de verwachting inlost die met het eerste deel werd gewekt maar de die-hard fans tevreden zal stellen. Na Bound en The Matrix hebben de Wachowskis het nodige krediet verspeeld. Toch maakt de ambitie, waarmee de serie is ingezet en de pogingen om werkelijk op de filosofische basis van The Matrix verder te bouwen, indruk. Maar het is de dwangmatigheid, waarmee ze hun visie trouw willen blijven, die ze uiteindelijk nekt. Want waar de religieuze en filosofische thema's min of meer uit de verf komen, wordt nagelaten een verhaal te vertellen. Andy en Larry zullen deze creatieve dip wel te boven komen als ze de Matrix na een jaar of zeven noeste arbeid loslaten om ons met nieuwe projecten weer te verrassen.
Or how I stopped worrying and learned to love the matrix…
- “I’m not so bad, once you get to know me.” – Agent Smith
Zijn er nog mensen die staan te popelen om het laatste deel in de Matrix trilogie te zien? Na het teleurstellende tweede deel, met vooral veel gepraat en gevechten om des keizers baard, is het lastig om nog veel enthousiasme op te brengen. Maar laten we houvast zoeken in de tagline: Everything that has a beginning has an end. En wie wil dat nou niet tegenwoordig; lekker iets kunnen afvinken. Been there, done that. Nog even en dan zit Lord of the Rings er ook op en dan Kill Bill nog en dan is er weer rust in ons leven.
Men neme niet al te hoge verwachtingen en het voornemen om meer met de buik en minder met het hoofd te kijken. Wat krijgt men dan? Een audiovisueel vuurwerk dat in staat is om je uit je stoel te blazen. En dat is wat mij betreft precies wat de praatzieke Matrix nodig had. Een magisch, opwindende belegering van Zion, met extreme vuurkracht om octopusachtige sentinels op afstand te houden. Het is een uitermate geslaagd voorbeeld van CGI, waarmee de opwinding van de jaren 80 video arcade Galaga tot een live action equivalent wordt gebracht.
Met zoveel spektakel kan alleen een kniesoor nog letten op de slijtage waaraan de karakters onderhevig zijn. Die sleet is overigens niet op te merken in de aanstekelijk politiek incorrecte voortekkersrol van de in ijzeren oorlogsgewaad getooide Mifune tijdens de belegering. Wel is het schokkend om te zien hoe de rol van mentor Morpheus (Fishburne) totaal is uitgespeeld en lijkt Agent Smith (Weaving) met een diabolische lach in dit deel een gooi te doen naar een rolletje in de nieuwe Austin Powers.
Maar zoals gezegd, pieker niet teveel. Dat doen de anderen wel. Als je je er toch aan over wilt geven lees dan het stuk van VW of de reeks artikelen die verschenen zijn in de NRC.
Vrienden,
Het is een tijdje stil geweest. E-mailwise, bedoel ik dan. Maar ja, wat
wil je als aanjager en motor VW het land uit is gevlucht. Hij heeft in
ieder niet stil gezeten want zag in onze overzeese kolonie naast
onderstaande film ook Kill Bill en heeft hiervan al verslag gedaan op de
site. Maar eerst deze nog:
Missster VW, how nice to see you again