Uit: 2000, Zweden
Regie: Reza Parsa
Met: Tintin Anderzon, Sasha Becker, Anni Ececioglu, Christer Fant, Per Graffman, Eric Lager, Maria Lundqvist, Emil Odepark
Synopsis: Ex-terrorist Ali El-Rashid werkt als taxichauffeur in Zweden. Leo (12) zit bij zijn dochter Sara in de klas en wordt vaak gepest. Tijdens een toevallige ontmoeting tussen Ali en Leo adviseert de goedmoedige taxichauffeur de jonge puber beter voor zichzelf op te komen. Leo stelt een daad, maar de dramatische gevolgen zijn niet te overzien.
In een Zweedse buitenwijk brengt een allochtone man zijn twee dochters met de auto naar school. Wolkjes in suburbia tekenen zich af; de ene dochter vergeet wat, zus begint te vitten. Pa heeft het gehad. Deze allochtone vader in Zweden heeft geen inburgeringscursus meer nodig. Dit is het sociale realisme in de mooie Zweedse traditie. Klein menselijk leed op een charmante wijze geserveerd. Wie schetst onze verbazing als blijkt dat we compleet op het verkeerde been gezet worden. Before the storm ontpopt zich alras tot een heuse zweedse thriller, waarbij er doden vallen op de plek waar je een klap verwacht en er rake klappen vallen op de plek waar je een dode vermoedt.
De in Iran geboren regisseur Reza Persa heeft twee verhalen in elkaar verweven. Een kruising tussen Fucking Amal en Carlito's Way. Het is zowel zijn kracht als zijn zwakke punt. De kracht zit hem in de verrassende combinatie. De zwakte komt naar voren in de krampachtigheid waarmee de verhalen samen komen omdat ze simpelweg op totaal verschillende niveaus werken. Het schooldrama wordt voelbaar gemaakt met een hoge mate van realisme, waarbij kleine en grote pesterijen zich opeenstapelen tot een zwerende puist, die uiteindelijk om een uitbarsting smeekt. Voor het terrorisme plot is geloofwaardigheid geen issue, dit is eerder de ultieme nachtmerrie van elke politiek vluchteling. Geesten uit het verleden die weerkeren om je de afgrond in te duwen. Het is een enerverende en strak gemonteerde thriller met adembenemende climax die letterlijk en figuurlijk uit de lucht komt vallen. Het gebrek aan realisme hiervan doet het allegorisch karakter van dit verhaal versterken.
Er zijn kunstgrepen gebruikt om de verhalen te koppelen. Een ongemakkelijke cross-cutting (met name in de openingsequens) en de niet uitgewerkte rol van de twee religies (christendom en islam) springen daarbij in het oog. Soms werkt de wisseling wel, met name in de scènes die Ali en Leo samen hebben, maar uiteindelijk hadden de twee verhalen uitgewerkt mogen worden tot twee volwaardige speelfilms.
Eervolle vermelding voor het blonde meisje waar Leo ("monkeyface" ) uiteindelijk mee aanpapt. Vrouwen die hun filmklassiekers kennen zijn extreem zeldzaam. Als ze ook nog de geestigste one-liners kunnen debiteren onvindbaar. Wishful thinking van een mannelijke scriptschrijver?
Voor de duidelijkheid, deze film werd gedraaid in 1999, nog vóor De Aanslagen. Het is in de loop der jaren alleen maar actueler geworden. De regisseur beweert echter geen politiek pamflet gemaakt te hebben. De Toestand In De Wereld zorgt er -anno 2003- voor dat het alsnog interessant is de film in de bioskoop uit te brengen. Het kleine en het grote drama wordt erin handig door elkaargevlochten. Wereldleiders en media schermen tegenwoordig met grote thema's en genuanceerde oordelen zijn haast onmogelijk geworden. Klein drama biedt dan misschien de beste mogelijkheid om de huidige politieke situatie in het juiste perspectief te zien.
Het grote drama beheerst het leven van taxichauffeur -voorheen vrijheidsstrijder- Ali El-Rashid, die zijn vaderland ergens in het Midden Oosten is ontvlucht. Hij is een anoniem, gelukkig gezinsleven begonnen in Zweden. Wanneer zijn oude militie hem heeft opgespoord en probeert te chanteren, wordt in de film de realiteit wat uit het oog verloren ten faveure van de humor. Zo lijkt het niet waarschijnlijk dat de ex-guerilla een ogenschijnlijk bompakketje ontdoet in de vuilnisbak voor de school van zijn dochters. En het bekijken van het blackmail filmpje midden in een winkel geeft een komische wending aan de ernst van de boodschap. Toch toont het verhaal voldoende gevoel voor aanverwante ellende die deze politieke achtergrond veroorzaakt.
Tegenover Ali's oude strijd tegen de onderdrukking staat het prille drama dat de 12 jarige Leo sinds een tijdje op school ondergaat. Hij wordt op alle mogelijke manieren vernederd door een jongen uit een hogere klas. Wanneer hij wanhopig terugslaat, loopt dat natuurlijk flink uit de klauwen. Uiteindelijk vindt Leo soelaas bij de vader van een meisje uit zijn klas, taxichauffeur Ali. Deze laatste wordt zeer knap gespeeld door Per Graffman. Hij houdt beide verhaallijnen in een mooie balans op een wijze die onvoorwaardelijke inleving van het publiek afdwingt.
Het verhaal van liefde, wraak en opoffering wordt redelijk onvoorspelbaar gehouden. Conventionele scènes lopen telkens net even anders dan de kijker verwacht. Zoals de botte afwijzing die Leo in de liefde te verwerken krijgt, de realistische wraak scène in het bos of de simpele deductie waarmee Leo's moeder de aanslag op de school-bully oplost. Door waanzinnig samenloop van omstandigheden wisselen slachtoffers en wrekers voortdurend stuivertje.
Regisseur Parsa neemt inderdaad, tot zekere hoogte, geen politiek statement in. Hij toont alleen de gevolgen voor alle partijen. Het einde focust zich ook niet op het gelijk van één van de partijen. Waarbij met mooi editwerk een onnavolgbaar breiwerk van cuts en personages wordt getoond. Voor een film die nauwelijks het thema religie aanhaalt, lijkt het slot een stap te ver te gaan wanneer met vragende blik richting het huis van God wordt gekeken. Toch komen de makers er mee weg. Het is ook tijd ons af te vragen waar religie staat in de actuele conflicten die beschaving steeds verder in de verdrukking doen raken.
greetings earthlings,
Met de Indian Summer die we nu beleven, is het niet gek dat LePaulski nog wat aan het uitzomeren is in Parijs. Vandaar dat ik mijn zomeroffensief afsluit met de inzet van onze Herfst Sonate: een Scandinavische VW & LePaulski Trilogie. De IJslandse en Finse inzending zullen snel volgen.
Ik heb dit nog niet geplaatst op de site of LePaulski heeft alsnog zijn kopij ingeleverd!
LePaulski, welkom terug op het oude nest